Xingyiquan

Xingyiquan (形意拳) – skuteczna walka

Xingyiquan to kwintesencja ducha walki. Twarda siła równoważona wewnętrzną miękkością znajduje wyładowanie w błyskawicznym ruchu zwartego ciała. W tradycyjnym podziale na style zewnętrzne i wewnętrzne, Xingyiquan, podobnie, jak Baguazhang i Taijiquan zaliczamy do tych ostatnich.

Jego pierwowzorem był Liuhequan, styl Sześciu Harmonii praktykowany w Shaolin. Sztuka Xinyiquan kształtowała się przez wiele pokoleń początkowo w prowincji Shanxi, później w Hebei, a kolejni mistrzowie wprowadzali nowe elementy, tak charakterystyczne dla współczesnego Xingyi.

Według jednej z teorii ojcem sztuki jest legendarny patriota i bohater, Yue Fei (1103 – 1142), generał z czasów dynastii Song, niezwykle zręczny w posługiwaniu się włócznią. W oparciu o zasady władania tą właśnie bronią, stworzył metodę walki i nauczył jej swych oficerów. Yi Quan – Intencjonalna sztuka walki – była wyjątkowo prosta i pomysłowa. Czy Yue Fei, który większość życia spędził na polu bitwy i zginął zamordowany w więzieniu mając niecałe czterdzieści lat, rzeczywiście zdołał opracować tak zaawansowaną sztukę walki? Tradycja głosi, że spisał on podręcznik Yi Quan odnaleziony pięćset lat później, przez Ji Ji Ke, znanego także jako Ji Long Feng, w świątyni poświęconej pamięci Jue Fei’a.

Ji Long Feng również słynął ze zręczności we władaniu włócznią. Dostosował technikę włóczni do technik ręcznych wykorzystując przy tym zasady zawarte w rękopisie Yue Fei’a.

Ani opowieść o generale Jue Fei’u, ani ta o Ji Long Fengu, który odnalazł rękopis i odtworzył jego sztukę, nie została potwierdzona przez historyków, jednak podtrzymują oni teorię o stworzeniu sztuki walki w oparciu o technikę włóczni. Tyle, że jedni przypisują tę zasługę generałowi Yue Fei, a inni Ji Ji Ke.

Dai Long Bang (1720 – 1809) był kolejnym mistrzem, który wniósł wiele udoskonaleń do stylu Xingyiquan. Jego nauczyciele reprezentowali różne style walki. Cao Ji Wu przekazał mu wiedzę o Yi Quan, zaś Jin Shi Kui uczył go stylu Modliszki. Metoda ćwiczeń wprowadzona przez Dai’a polegała na połączeniu Daoyin (Qigong dla zachowania zdrowia) z technikami walki. Od tej pory metody Dantian stały się podstawą technik walki i ich nieodłączną częścią. Również Wu Xing Quan, tak charakterystyczne techniki pięści, są uważane za spuściznę Dai’a.

Swą wiedzę Dai przekazał rodzinnemu klanowi, a za jego pośrednictwem Li Lao Nengowi (1803 – 1888), który jako pierwszy nazwał – udoskonaloną przez siebie i opisaną w 1856 roku sztukę – Xingyiquan.Obecnie uważa się, że Li Lao Neng (znany także jako Li Fai Yu lub Li Neng Ran) miał także innego nauczyciela – Guo Weihana – autora ćwiczeń San Ti Shi (w pozycji stojącej) – stanowiących rdzeń nowoczesnego Xingyiquan.

W każdym razie Li Lao Neng wykorzystał twórczo wiedzę odziedziczoną po nauczycielach i to jego uznaje się za ojca współczesnych północnych stylów Xingyiquan. Jemu też praktykujący obecnie Xingyi zawdzięczają metody ćwiczeń dwuosobowych. Oczyścił styl, wprowadził wiele innowacji i fundamentalnych zmian w metodach nauczania.

Jednym z jego najzdolniejszych uczniów był Guo Yun Shen, który zyskał sławę jako łowca przestępców. Gwałtowna natura Guo przysporzyła mu niestety wielu kłopotów. Osadzony na trzy lata w więzieniu, za nieumyślne zabójstwo pewnego bandyty, nadal doskonalił technikę.

Spadkobiercą jego sztuki został Sun Lu Tang, który w 1910 roku osiedlił się w Pekinie i założył szkołę sztuk walki. Napisał też wiele książek, przy czym pierwsza z nich, wydana w 1915 roku nosiła tytuł „Xing Yi – nauka formy”. Była to pierwsza w Chinach praca o tej tematyce, przedstawiająca teoretyczne podstawy w oparciu o filozofię. W 1931 roku, Sun Lu Tang zerwał z dotychczasową tradycją i założył pierwszą żeńską szkołę sztuk walki.

Obecnie rozwijają się dwie podstawowe odmiany Xingyiquan. W prowincji Hebei (z głównym ośrodkiem w Pekinie) i w prowincji Shanxi. Istnieje ponadto wiele innych odmian (choćby muzułmańskie odgałęzienia praktykowane w prowincji Henan), które znacznie się od siebie różnią pod względem technicznym. Niektóre z nich w ogóle nie włączają form zwierząt do stylu skupiając się wyłącznie na technikach pięści. Bywa, że podobieństwa ograniczają się do nazw, podczas gdy same ruchy są zupełnie inne. Wspólnym mianownikiem pozostaje jednak zwarta postawa i „siła czołgu”, niezwykła prostota stylu i jego skuteczność w walce.

Xingyiquan (形意拳) – teoria i praktyka

Xingyiquan jest złożonym systemem walki jak również systemem zdrowotnym. W Kung Fu nacisk kładziony na wzmacnianie zdrowia jest zasadą o fundamentalnym znaczeniu. Dość wyświechtane u nas powiedzenie „W zdrowym ciele, zdrowy duch” w chińskich systemach przekłada się dosłownie.

Silne, zdrowe i odporne zarówno na choroby jak i urazy mechaniczne ciało jest siedliskiem umysłu i ducha. Ciało, umysł i ducha należy ćwiczyć jednocześnie, zgodnie z zasadą San Yuan (trzech wypełnionych w całości):

1. Yi yuan – myśl wypełnia nas całkowicie,
2. Qi yuan – dysponujemy wystarczającą ilością Qi.
3. Shen yuan – duch jest całkowicie zaangażowany w proces.

Postępowanie zgodne z tą zasadą prowadzi do Lian Xu Hua Jin, czyli przemiany woli w siłę, koordynacji umysłu i ciała, doskonałego opanowania technik walki i najskuteczniejszego zastosowania siły, jaką dysponujemy.

Proces nauki Xingyiquan przebiega w trzech zasadniczych etapach i zmierza do wręcz „alchemicznej” transformacji ćwiczącego. San Bu Gongfu, Trzy Kroki Doskonalenia Umiejętności, to etapy rozwoju na tej drodze. Pierwszy polega na przekształceniu zwykłej siły witalnej w Qi, drugi prowadzi do przekształcenia Qi w Ducha, trzeci, mistrzowski, zmierza do przekształcenia Ducha i powrotu do Pustki. Dzięki Czystości i Pustce, Duch (Shen) oraz Qi mogą się poruszać swobodnie, bez przeszkód. Pragnąc osiągnąć ten cel, w początkowym etapie nauki największy nacisk kładziemy na ćwiczenie Formy (Xing), w drugim – ćwiczenie intencji (Yi), w kolejnym zaś, na ćwiczenie Ducha (Shen). Nie należy jednak restrykcyjnie oddzielać kolejnych etapów od siebie. Nauka postępuje równolegle, ćwiczymy jednocześnie formę, intencję i ducha, przesuwają się jedynie akcenty.

Z punktu widzenia psychiki, początkowo skupiamy się na działaniu świadomym, obserwujemy i odwzorowujemy ruchy nauczyciela. Następnie, te same ćwiczenia wykonujemy już bez udziału świadomości, ponieważ nabraliśmy wprawy i znajdujemy się na średnio zaawansowanym poziomie. Dopiero w ostatnim etapie nauki, nasze ruchy są całkowicie automatyczne, wykonujemy je podświadomie. Jesteśmy wówczas w stanie reagować w pełni odruchowo na każdą sytuację i stawić jej czoła.

Stopniowej ewolucji ulega również rodzaj siły, jaką ćwiczymy. Wspominaliśmy w poprzednim artykule, że Xingyiquan jest stylem wewnętrznym, jednak w początkowym okresie nauki, uczeń ćwiczy Ming Jin, twardą siłę zewnętrzną, widoczną, aby dopiero w kolejnych etapach nauki dojść do tych samych, a często znacznie lepszych efektów w sensie fizycznym, stosując An Jin, miękką siłę ukrytą, niewidoczną dla przeciwnika, a na poziomie mistrzowskim osiągnąć umiejętność Rou Hua – używania siły zmiennej, połączonej siły twardej i miękkiej.

W porównaniu z innymi sztukami walki, Xingyiquan jest stylem o najbardziej rozwiniętej teorii. Najbogatsze jest też piśmiennictwo poświęcone tej sztuce. Od wielu pokoleń mistrzowie gromadzili spostrzeżenia i uzupełniali system ćwiczeń i technik, a także metody nauczania. U ich podstaw znalazły się zasady składające się na sześć harmonii. To wokół niej gromadziły się następnie kolejne zalecenia wynikające z doświadczeń całych pokoleń wielkich mistrzów.

Mistrz Zhang Feng Jun wykonuje Beng QuanTeoria Xingyiquan jest zbiorem dość skomplikowanych zaleceń dotyczących przepływu energii, utrzymywania odpowiednich postaw ciała, układu poszczególnych części ciała, skupiania uwagi na ważnych punktach, itd. Będziemy poszczególne elementy tej teorii wprowadzać stopniowo i tłumaczyć na konkretnych przykładach, ponieważ bez tego, a przede wszystkim bez praktyki i doświadczenia własnego osoby ćwiczącej pozostaną one jedynie niezbyt jasnymi, a z pewnością, pustymi słowami.

Teoria jest wcielana w życie poprzez stosowanie poszczególnych metod i technik. Dotyczą one ćwiczeń, postaw, rodzajów siły i jej zastosowań wykonywanych pojedynczo lub w parach, zaś wstępem do każdego treningu, bez względu na stopień zaawansowania ucznia, są ćwiczenia wspomagające koordynację ciała (Shen) i umysłu (Xu), czyli praktyka w pozycji stojącej San Ti Shi. Ta praktyka była najdłużej strzeżoną tajemnicą chińskich mistrzów, tymczasem w niej właśnie należy szukać źródła ogromnej, błyskawicznie wyzwalanej siły, z której słynie styl Xingyiquan.