Taijiquan

Na temat powstania i rozwoju tej sztuki istnieje wiele poglądów, teorii i legend. Jedna z nich opowiada o taoistycznym mnichu Zhang San Fengu, który zasnął pewnego razu na górze Wu Dang i we śnie zobaczył legendarnego cesarza Xuan Wu, ten zaś przekazał mu zasady ćwiczeń. Według tej legendy Taijiquan jest
darem bogów. Zaś według dostępnych źródeł historycznych sztuka ta została opracowana i rozpowszechniona przez rodzinę Chen z prowincji Henan, przeszedłszy długą drogę rozwoju i wiele transformacji.

Najstarszą formą uważaną za pierwowzór Taijiquan jest forma Chang Quan – długa pięść. Przekazał ją Chen Wang Ting, który żył pod koniec XVII wieku. Zawdzięcza ona swą nazwę Chang Jiang – Yangtsy, najdłuższej rzece w Chinach, ponieważ jej dalekie ruchy przywodzą na myśl nieskończoną wstęgę rzeki. Chang Quan składa się z 13 form podstawowych (Shi San Shi). 8 pozycji podstawowych dla rąk i pięć dla ciała (razem 13 form) stylu Chang Quan wykazuje olbrzymie podobieństwo do sztuki walki generała Qi Ji Guanga (1528-1587) z dynastii Ming. Opisał on ją w „Księdze walki” (Quan Jing). Zebrał i wyselekcjonował najważniejsze według niego elementy i formy z szesnastu różnych szkół (rodzin) walki i wprowadził do nich własne zmiany. Był to następny krok do narodzin Taijiquan, zakłada się bowiem, że sztuka generała Qi miała duży wpływ na jego powstanie i rozwój. Po raz pierwszy nazwy Taijiquan użył mistrz Wang Zong Yue (1736-1795). Opisał nowy styl sztuk walki w „Rozprawie o Taijiquan” (Taijiquan Lun). Podkreślił przy tym, że nowa szkoła nawiązuje do pojęć Yin i Yang zaczerpniętych z filozofii taoistycznej. Wkrótce potem nazwę Taijiquan przejęła wspomniana już rodzina Chen określając nią własną sztukę. Źródła historyczne nie są zgodne co do daty tego wydarzenia, pewne jest jednak, że od roku 1850 Taijiquan bardzo szybko rozpowszechniło się w całych Chinach.

W ostatnim stuleciu sztuka przeszła wielką przemianę. Wyeliminowano większość elementów gwałtownych i siłowych, ruchy stały się łagodne, miękkie i pełne gracji. Tym sposobem Taijiquan przyjęło kształt obowiązujący po dziś dzień, stając się dostępne dla wszystkich. Również dla ludzi starszych, mniej sprawnych, słabszych fizycznie.

SZKOŁY I STYLE

W zależności od obszerności ruchów, kierunku siły i jej zogniskowania mówi się o różnych szkołach Taijiquan. Różnią się one tzw. ramami. Obrazowo można je określić, jako przestrzeń, w której porusza się osoba ćwicząca. Ramy stanowią o widocznych różnicach pomiędzy poszczególnymi stylami. Najczęściej mamy do czynienia z tak zwanymi Wielkimi Ramami (Da Jia). Postawy są naturalne, wyprostowane, ruchy powolne, równomierne i płynne, zaś przebieg ćwiczeń żywy z zachowaniem równowagi pomiędzy sprawnością a wytrzymałością. Style, które reprezentują te ramy, to najbardziej obecnie popularne style Taijiquan, czyli Chen, Yang oraz Wu.
Natomiast style najsilniej związane z walką, które nie są znane i uprawiane powszechnie, jak Sun i Wuu pozostają wpisane w Małe Ramy (Xiao Jia). Tu ruchy są krótkie, szybkie i znacznie bardziej przypominają o tym, że Taijiquan ma swoje korzenie w sztukach walki.

Chen

Styl rodziny Chen ma najdłuższą tradycję. Typowe dla niego są płynne przemiany pomiędzy ruchami z użyciem siły i bez niej oraz między gwałtownymi a wolnymi, miękkimi ruchami, które przypominają poruszanie się pod wodą.

Yang

To styl najbardziej rozpowszechniony zarówno w Chinach jak i na świecie. Założyciel tej szkoły, mistrz Yang Lu Chan uczył się Taiji u mistrza Chen Chang Xinga i właśnie ze szkoły Chen rozwinął nowy styl, który następnie udoskonalił i uporządkował jego wnuk – Yang Cheng Fu. Styl Yang charakteryzuje się spokojnymi, harmonijnymi ruchami, ich miękkością i płynnością, falująco-kołyszącym rytmem ćwiczeń. Do tej szkoły zalicza się forma 24 Taijiquan.

Wu

To styl opracowany przez mandżurskiego mistrza Quan You i jego syna Jian Quana, który później przyjął chińskie nazwisko rodowe Wu. Quan You pobierał nauki u Yang Lu Chana i jego syna Yang Ban Hou (obaj reprezentowali styl Yang) oraz u mistrza Wu, Yu Xianga – założyciela szkoły Wuu. Styl Wu, podobnie jak styl Yang, charakteryzuje się łagodnymi i harmonijnymi ruchami z płynnymi przejściami i luźną postawą, co daje wrażenie swobody i naturalności.

Sun

Styl Sun mieści się w szkole małych ram, Xiao Jia. Został opracowany przez mistrza Sun Lu Tanga, który uczył się u mistrza szkoły Wuu – Hao Wei Zhena. Sun Lu Tang wprowadził elementy zaczerpnięte z innych szkół sztuk walki takich jak Xingyiquan i Baguazhang. Rozwinął tym sposobem nowy styl charakteryzujący się
naprzemiennymi zwinnymi ruchami rąk i stóp. Stąd też wywodzi się nazwa Huo Bu Jia (Ramy uskrzydlonych stóp).

Wuu

Założyciel szkoły Wuu, Yu Xiang uczył się najpierw u mistrza Yang Lu Chana ze szkoły Yang, a następnie u mistrza Chen Qing Pinga ze szkoły Chen. Zmienił on ramy z Da Jia na Xiao Jia. Do rozpowszechnienia tego stylu najbardziej przyczynił się jego późniejszy mistrz Hao Wei Zhen. Od jego imienia styl bywa też niekiedy nazywana Stylem Hao. Typowe dla niego są zwinne kroki, żwawe ruchy o niewielkim zasięgu i płynna zmiana pomiędzy otwieraniem i zamykaniem ramion oraz ścisłe powiązanie ze sobą poszczególnych ruchów.

Te pięć kierunków, które powstały w różnych szkołach bądź rodzinach, tworzy główne nurty całego systemu Taijiquan. Każdy styl ma swoje odmiany, które wprawdzie posiadają odrębne cechy, jednak są że sobą spokrewnione i bardzo do siebie podobne, toteż uczeń jednej szkoły (rodziny) może bez przeszkód przyswoić sobie elementy innej szkoły.

Niniejszy tekst pochodzi z książki Zhang Feng Jun „Podstawy Taijiquan, forma 24” opublikowanej przez wydawnictwo Fu Kang w 2004 roku. Wszelkie prawa do tekstu zastrzeżone przez Wydawnictwo Fu Kang, kopiowanie lub wykorzystywanie całości lub fragmentu zastrzeżone.